МОНГОЛЫН ШИНЭ ҮЕИЙН БОЛОВСРОЛ,СУРГУУЛИЙН ХӨГЖИЛД БУРИАД СЭХЭЭТНҮҮДИЙН ГҮЙЦЭТГЭСЭН ҮҮРЭГ (1912-1932)

DOI 10.30792/2222-7547.2018.230-235

РАДНААГИЙН Содномцэрэн
Монгольский институт образования, Улан-Батор, Монголия
Sodnomtseren78@yahoo.com

Ар Монголд өрнөсөн 1911 оны Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын дараа үеэс Нийслэл Хүрээнд нээгдсэн сургуулийн анхны багш мэргэжилтнээр Буриад сэхээтнүүд ажиллах болсон түүхтэй. Монголын шинэ цагийн анхны сургууль байгуулагдсан эхэн үеэс буриад сэхээтнүүд тэргүүлэх үүрэг гүйцэтгэж байсныг түүхэн баримтууд, үйл явдлууд харуулдаг. Ийм зүтгэлтнүүдийн тоонд Цэвээн Жамсрано, Эрдэнэбатхан, Ишдорж, Абашеев зэрэг сэхээтнүүдийг нэрлэж болох юм. Тэд 1911-1930-аад оны үед сургууль байгуулах, сургуулийн хөтөлбөр, сурах бичиг боловсруулах, зохиох, орчуулах, Монгол сурагчдыг гадаадын хөгжингүй оронд (Орос, Герман, Франц) суралцуулахад чухал үүрэгтэй байв. Монголын боловсрол судлал, боловсролын түүх, сургуулийн хөгжилд өөрсдийн амьдрал хүсэл тэмүүллээ бүрэн зориулсан эдгээр эрдэмтэд, багш нарын намтар түүх, зохиож, орчуулсан сурах бичиг, бүтээл туурвилыг тодруулан таниулах нь чухал гэж үзэж байна.

THE CONTRIBUTION OF BURYAT INTELLECTUALS FOR SCHOOL DEVELOPMENT IN MONGOLIA AND THE EDUCATION OF MODERN MONGOLIA (1912-1928)

RADNAAGIIN Sodnomtseren
Mongolian Institute of Educational Research, Ulaanbaatar, Mongolia

The New Age of Education in Mongolia was opened in 1911 by Buryat intellectuals who were worked as the first teachers of the Schools. There was the Revolution for National Freedom in 1911. Since that time, Buryat
intellectuals worked as specialists for the Education of modern Mongolia. The schools were just opened in «Ikh
Khuree» at that time and Mongolians were not much experienced. That’s why Buryat intellectuals leaded them for
the further development. These intellectuals’ efforts were confirmed by historical facts. We can list such names as
Tseveen Jamsrano, Erdenebathan, Ishdorj and Abashheev. They made a big contribution to establishing schools, developing schools programs, textbooks, and training Mongolian students in foreign countries during the 1911-1930s
period. We would like to say it is very important to take in research these biographies and talents of the scientists and
teachers who dedicated their lifelong researching to Mongolian Education Studies, Educational history and School
development.